Permacultuur in de moestuin: ontwerp en levensstijl

Of je nu een beginner bent of een fervent tuinier, je hebt vast wel eens gehoord van permacultuur, een nieuwe vorm van landbeheer die streeft naar het creëren van zelfvoorzienende ecosystemen die iedereen respecteren. Permacultuur, bedacht door de Australische wetenschappers Bill Mollison en David Holmgren, komt van de samentrekking van de termen “permanent ” en “landbouw “, voor duurzame en deugdzame omgevingen. Permacultuur is voor iedereen toegankelijk en combineert vele oude en moderne technieken voor tuinieren en landschapsarchitectuur. Ontdek hoe je een efficiënte, zelfvoorzienende voedseltuin kunt creëren met behulp van permacultuur.

Permacultuur, een echte manier van leven

Wat is permacultuur?

Permacultuur is een globaal en intelligent systeem van landbouwplanning dat bestaat uit het ontwerpen van duurzame, productieve en zelfvoorzienende omgevingen, waar mensen, dieren, insecten, planten en micro-organismen in totale harmonie samenleven; als een virtueuze cirkel die zichzelf voortdurend regenereert, zonder pesticiden of chemische meststoffen. Het idee is om de stabiliteit en regeneratie van natuurlijke ecosystemen na te bootsen.

Het is meer dan een techniek, het is een manier van leven waarin elke entiteit zijn plaats heeft en gelijkelijk deelt in de geproduceerde hulpbronnen.

Permacultuur beantwoordt aan een aantal doelstellingen:

Het milieu verbeteren om het gezonder te maken.
Biodiversiteit binnen je eigen systeemontwikkelen.
Verrijk de bodem en verhoog de productiviteit.
Een toevluchtsoord creëren voor nuttige insecten en bestuivers.
Mensen terugbrengen in een stabiel, ecologisch systeem.
Verlaag je verbruikskosten.
…

Op deze manier kun je een duurzaam, zelfvoorzienend systeem creëren dat zaden, bessen, fruit, honingbloemen, groenten, aromatische planten, medicinale planten, specifieke plantmaterialen voor handwerk en nog veel meer kan produceren.

Hoe werkt permacultuur?

Een natuurlijk ecosysteem is voortdurend onderhevig aan de vele interacties tussen de verschillende soorten. Bloemen hebben bijvoorbeeld nuttige insecten nodig om vruchten te produceren; nuttige insecten hebben bloemen nodig voor voedsel; peulvruchten absorberen stikstof uit de lucht en transporteren het naar de bodem; andere gewassen hebben deze voedingsstoffen nodig om te groeien; kippen produceren eieren en mest met hun uitwerpselen. Niets gaat verloren: wat door sommigen wordt geproduceerd, wordt door anderen hergebruikt.

In de permacultuur is het de bedoeling om zoveel mogelijk de deugdzame cirkel van de natuur te herscheppen, zonder machines of chemicaliën van welke aard dan ook, die ecosystemen vernietigen en het grondwater vervuilen. In een permacultuurtuin zijn het de fauna en de micro-organismen die de grond bemesten en de planten helpen groeien.

Hoe ontwerp je een permacultuurtuin?

Hoewel het opzetten van een permacultuurtuin veel voorbereiding vergt, hoef je, als hij eenmaal draait, alleen nog maar te genieten van dit voedzame, zelfvoorzienende stukje groen. Hier zijn een paar tips om je voor te bereiden op deze nieuwe manier van tuinieren.

1. Analyseer je omgeving om de beste soort te kiezen

Voordat je je halsoverkop op dit project stort, moet je ervoor zorgen dat je je land en de belangrijkste elementen van je toekomstige ecosysteem door en door kent: zonnecycli, windstreken, weerberichten, heersende winden, bodems, hoeveelheid licht en potentiële gevaren mogen geen geheimen voor je hebben. Vervolgens definieer je de activiteitszones en de soorten die je wilt kweken op basis van de kenmerken van je grond, hun water- en lichtbehoeften en hun vermogen om ongedierte en agressie van buitenaf te weerstaan.

2. De verschillende activiteitszones definiëren

In een permacultuurtuin identificeren we over het algemeen vijf zones, genummerd van 1 tot 5 op basis van hun afstand tot het centrum van activiteit – d.w.z. het huis – en de mate van menselijke activiteit die ze vereisen. Zone 1 vereist bijvoorbeeld de meeste zorg, zoals een moestuin, kas of composthoop; in zone 2 leven kleine loslopende dieren zoals kippen of eenden, fruitbomen of bijenkorven; in zone 3 staan ongetrimde bomen (walnoot, hazelnoot, enz.), voedergewassen, weiden, enz. Zone 4, die steeds onverzorgder wordt, is al bijna een wildernis, met zijn eigen flora en fauna (paarden, koeien, wilde vruchten, enz.); dit gaat door tot zone 5, een gebied met dichte bossen, overwoekerde velden, braamstruiken en wilde dieren, dat geen onderhoud nodig heeft en over het algemeen het verst van het huis ligt.

3. Diversifieer door positieve en negatieve associaties onder controle te houden

Een stabiel, productief ecosysteem is een ecosysteem dat een grote diversiteit aan soorten ondersteunt op een minimale hoeveelheid ruimte; de interacties tussen de verschillende levende wezens in de omgeving nemen daardoor toe, wat resulteert in een nog zelfvoorzienender milieu.

Zoals we weten beschermen bepaalde elementen van het systeem elkaar, terwijl andere schadelijk zijn. Bloemen zoals goudsbloemen helpen bijvoorbeeld om wormen af te weren die tomatenplanten binnendringen. Het kennen van deze associaties, zowel positief als negatief, is essentieel als je een relevant en effectief plan wilt opstellen.

Lees meer over het combineren van groenten in je moestuin.

4. Zorg ervoor dat de elementen van je systeem meerdere functies vervullen, en vice versa

Focus bij het kiezen van de samenstelling van je verschillende zones niet alleen op diversiteit, maar ook op de veelzijdigheid van de soorten. Neem bijvoorbeeld kippen: ze vervullen meerdere functies: ze produceren voedsel (eieren), bemesten je bodem (uitwerpselen), eten je keukenresten en afval en elimineren bepaalde insectenplagen zoals slakken. Op dezelfde manier kan één functie door meerdere elementen worden vervuld: veel insecten en micro-organismen kunnen je bodem bemesten, net als compost.

5. Je bodem verzorgen: mulch, compost, regenwormen, enz.

Het onderhouden van een gezonde, voedselrijke ondergrond is essentieel in permacultuur. Stimuleer daarom de verspreiding van regenwormen, die helpen om je grond los en luchtig te houden. Je kunt de grond ook mulchen met houtkrullen, karton en oude kranten om te voorkomen dat onkruid zich verspreidt en om de grond te voeden.

Tot slot is compost 100% natuurlijk en ecologisch, en werkt het als een ultra-efficiënte meststof. Door al je tuin- en keukenafval te hergebruiken, creëer je een zelfregenererend systeem waarin niets verloren gaat.

6. Regelmatig water geven

Dit is de enige taak die je moet uitvoeren: controleer regelmatig de bewatering in je permacultuurtuin. Je kunt heel goed een regenton gebruiken en een druppelbewateringssysteem ontwerpen om te voldoen aan de waterbehoeften van de verschillende soorten waaruit de tuin bestaat. Ook hier zullen de hoeveelheden water die nodig zijn variëren naargelang de soorten.

Aan jou de keuze!